Een dwarslaesie kan verschillende aspecten van de vruchtbaarheid beïnvloeden, vooral bij mannen. Op het moment dat een man met een dwarslaesie een kinderwens heeft, verwijst de revalidatiearts naar de uroloog. De Hoogstraat werkt veel samen met Jetske van Breda, uroloog bij het UMC Utrecht. We vragen haar wat mogelijke oplossingen of behandelingen zijn voor mannen met een dwarslaesie.
Vaak komen er al vragen over seks en vruchtbaarheid naar voren tijdens de revalidatieperiode”, begint dr. Van Breda haar uitleg. Mannen met een dwarslaesie kunnen problemen ervaren met het krijgen van een erectie of het vrijkomen van sperma tijdens seksueel contact. Dit kan leiden tot zorgen over het vervullen van hun kinderwens.”
Medische kant van kinderen krijgen
De eerste gesprekken over seksualiteit en een mogelijke kinderwens zijn al vaak op De Hoogstraat met de revalidatiearts en de seksuoloog. “De revalidatiearts verwijst door naar mij als het om het praktische en technische feit gaat van fertiliteit. Bij mij gaat het om ‘Kunnen we de kinderwens vervullen en hoe?’”, vervolgt dr. Van Breda. “Zodra iemand bij mij op het spreekuur komt, bekijken we de specifieke situatie.”
Behandelopties
Grofweg zijn er vier behandelmogelijkheden. Dr. Van Breda legt uit: “Het start eigenlijk met de vraag: komt er wel of geen sperma uit, dus kan iemand nog ejaculeren. Als dat namelijk wel zo is, dan verwijzen we naar de gynaecoloog, want die kan de behandeling dan bij de vrouw doen.”
Hulp van een Vibrostimulator
Als een man een reflexerectie heeft, kan ejaculaat opgewekt worden met een Vibrostimulator. “Dit is een medische vibrator en waarvan is bewezen dat deze vibrator kan werken bij mensen met een dwarslaesie. Sommige mannen lukt het ook met een normale. Dat is natuurlijk heel fijn.”
Er zijn een paar stappen in dit proces. “Eerst gaan we kijken of het werkt. Dit kan gewoon thuis. Vooraf moet de man katheteriseren. Daarna gebruikt hij de vibrator, als de erectie lukt, kan het sperma twee kanten op gaan. Of het ejaculaat komt uit de penis of het gaat naar de blaas. Op de overgang penis/blaas zit namelijk een soort ‘afsluitmechanisme’ en deze kan door de dwarslaesie minder goed werken. Het sperma gaat dan naar de blaas in plaats van naar buiten.
Het sperma vangen we in beide gevallen op; uitwendig is makkelijk en via de blaas doe je dat door weer te katheteriseren. Deze urine onderzoeken we vervolgens op spermacellen. Dan weten we wat de opties zijn, voordat alles gelijk zo’n medisch verhaal wordt.”
De tweede stap gaat verder in het ziekenhuis. “Eigenlijk zijn dat dezelfde stappen. Maar nu brengen we vooraf een vloeistof in de blaas zodat spermacellen behouden blijven en niet aangetast worden door de urine. Vervolgens wordt het sperma geanalyseerd op kwaliteit en kan het worden gebruikt voor vruchtbaarheidsbehandelingen, afhankelijk van de situatie van de partner.”
Electro-ejaculatie
Een andere behandeling is die van electro-ejaculatie. Van Breda vertelt daarover: “Via een probe via je anus wekken we een ejaculatie op via interne elektrische stimulatie. Afhankelijk van een aantal factoren, waaronder hoogte van de laesie, brengen we soms iemand onder narcose. Sommige mannen kunnen bijvoorbeeld autonome dysreflexie ervaren tijdens procedures. Dat controleren we nauwlettend uiteraard. Als het sperma dan is opgevangen, is het ook hier weer afhankelijk van de situatie welke vruchtbaarheidsbehandelingen mogelijk zijn.”
Wat als er niks uit komt?
In sommige gevallen komt er geen ejaculaat vrij. “Dat kan voorkomen”, aldus Van Breda. “Ook dan hebben we nog een optie. Via een operatie maken we een incisie in de balzak en winnen rechtstreeks uit de bijbal spermacellen. De vervolg behandeling is dan middels ICSI. Buiten het lichaam brengen we de zaadcel in de eicel. Als er een embryo ontstaat kunnen we deze terugplaatsen bij de vrouw.”
“Er is dus best veel mogelijk. Een dwarslaesie hoeft niet te betekenen dat je je kinderwens moet laten varen. Als de teelbal zaadcellen aanmaakt, dan kunnen we deze op een van de bovengenoemde manieren verkrijgen. Maar nog steeds moet de natuur bij de uiteindelijke bevruchting en innesteling haar werk wel doen zoals bij alle stellen. Ongeacht of je een dwarslaesie hebt of niet. Dat blijft altijd een onzekere factor. Het is niet voor niets een wens”, besluit dr. Van Breda.
Dit verhaal is gepubliceerd op 25 april 2024
